Exosphere cs394

Portuguese native Abdul Moimême moved to Dublin, Ireland, by way of New Mexico, at an early age. Something of a renaissance man, he studied guitar as a youth and later took up tenor saxophone with instruction from the cutting edge reed player Patrick Brennan. In between, he managed to study architecture in Boston, finalizing his degree in Lisbon. Moimême has also been writing for Portuguese jazz publications for almost twenty years. He is not well known in the States but has performed to appreciative audiences throughout Europe and in South America.

Exosphere is the follow up to Mekhaanu—La Forêt des Mécanismes Sauvages(Insubordinations Netlabel, 2013) and like that album, Exosphere features Moimême on his two home-made electric guitars, enhancers and assorted sound devices. The sole track is the forty-one-minute title track. Much of what Moimême does here is a product of reverberation and what he does with that reverberation is remarkable. Listen at the sixteen-minute mark in and you'll hear something akin to a muted blast of trumpets. Further in there is the jangle of chimes and later still the approximation of piano keys. All these peripheral effects lie within a broader universe that is indeterminate in nature. Rarely does Moimême incorporate a guitar-like dynamic—he plays his two custom guitars simultaneously using an electronic bow, amplified through a pre-amp and two speakers. He utilizes a gyroscope, music boxes and other objects to create an otherworldly soundscape.

Exosphere was recorded live at The Church of Santa Engrácia—now the Panteão Nacional—a 17th-century monument in Lisbon. The music can't be described in literal terms, nor is it meant to be. Moimême has developed a method of making reverberation into an instrument that can stand alone. As a narrative Exosphere is both allegorical and conversant, always leading to another destination but never being obvious about where Moimême intends to set down. In fact, the artist travels through backdrops that are only familiar enough to invite a double-take, a bit of misperception about the source of a sound or the direction it is coming from. There is some intangible quality to Moimême's composition that makes one want to listen repeatedly. Exosphere is an extraordinarily unique and highly enjoyable album. Karl Ackermann (All About Jazz)

Para um músico que utiliza a electricidade ou a electrónica como a base da sua concepção musical, actuar num espaço de grande reverberação pode ser um pesadelo. Para Abdul Moimême, o concerto realizado a solo no festival Escuta Profunda de 2015 (o próprio nome é esclarecedor quanto à aplicação dos princípios “deep listening” de Pauline Oliveros) foi um desafio. E, pelo que está documentado neste “Exosphere”, um desafio brilhantemente superado. As características acústicas únicas da Igreja de Santa Engrácia, onde tem sede o Panteão Nacional, foram exploradas por Moimême até ao limite. Outros casos houve em edições recentes da Creative Sources, mas com instrumentos convencionais e “unplugged”. Neste caso, a música foi criada por duas guitarras eléctricas colocadas horizontalmente e tocadas em simultâneo com recurso a objectos de dimensões e aspectos variados – as já célebres esculturas metálicas deste músico de Lisboa que, em alguns casos, chegam a tapar da vista os próprios instrumentos, como se as preparações fossem mais importantes do que as próprias guitarras. Articular o que saía dos amplificadores com os ecos provocados pela arquitectura da igreja não terá sido fácil, mas o que resulta é como se este solo fosse, na realidade, um duo.

É ainda muitas outras coisas o que resulta, e por vezes até entrando em alguns curiosos paradoxos – uma música integralmente improvisada que se desenrola em “stream-of-consciousness”, mas que parece suspender o tempo; uma música paisagística que é também imersiva, colocando-nos dentro das suas “soundscapes” e fazendo com que o carácter ambientalista destas, na perspectiva cara a Brian Eno, resvale para a “musique concrète” e para a consequente acusmática cunhadas por Pierre Schaeffer e Pierre Henry. Quem esteve presente na performance sabe que o som acontecido não era propriamente o efeito directo da causa que os olhos apreendiam. Tudo isto com um tipo de abordagem derivado da “improv” alteradora de consciência dos AMM e do experimentalismo perceptivo do ocultista Z‘ev. “Exosphere” transforma crepitares, raspanços e estalidos em por vezes imponentes, densas e majestáticas vibrações, confundindo proximidade e distância na complexa gestão a que submete o espaço. É um disco em que a assumida fragilidade do gesto criativo ganha a clássica gravidade de um requiem, transportando para si a atmosfera do local onde repousam tanto o “presidente-rei” Sidónio Paes como o escritor anarquista Aquilino Ribeiro. REP (Jazz.pt)

One of the formative musical experiences of Portuguese, Lisbon-based sound artist-guitarist Abdul Moimême was a solo recital by double bass master Barre Phillips. However, the adolescent Moimême did not appreciate at that time Phillips answer about his sources of inspiration. Phillips told the young Moimême about the sunrise and birds singing and mentioned Igor Stravinsky. Since then, Moimême traveled around the world, studied architecture and returned to his hometown where he is an active in the fertile free-improvisation scene and has learnt that all life experiences are somehow reflected in the musical experience.

Exosphere expands Moimême's previous solo work. On Mekhaanu – La Forêt des Mécanismes Sauvages (InSub, 2011) the improvised music suggested a sonic ecosystem of its own, already incorporating the qualities of the surrounding space and atmosphere. Exosphere was recorded live in October 2015 in the 17th century Panteão Nacional, formerly known as the Church of Santa Engrácia, an exceptional example of Portuguese baroque architecture, as well as a space that challenges the performer with a 20 seconds reverberation. Panteão Nacional is where important Portuguese personalities are buried, including fado singer Amália Rodrigues. Exosphere was recorded during Escuta Profunda (deep listening in Portuguese) festival and do sound applying Pauline Oliveros ideas.  

Moimême setting included two self-made electric guitars, amplified through a valve pre-amplifier and two speakers. All sounds were created with the aid of an Ebow, a gyroscope, couple of musical boxes and assorted objects. Moimême's free-associative 42-minute improvisation offers subtle layers of abstract and alien electronic soundscapes that employ beautifully the acoustic and architectural qualities of the Panteão Nacional. These vibrant soundscapes are sustained in the reverberating space, rich with nuanced feedback and rough industrial-concrete sounds, but eventually blended into each other. These fleeting soundscapes often sound as echoing dramatic human and urban commotion from distant, outer space. There are times that Moimême's stream of ideas reference the psychedelic, space music of early incarnation of Tangerine Dream or the early ambient music of Brian Eno, and at other times it sounds closer to the microtonal sonic searches of AMM and Keith Rowe. Exosphere is a transient and profound experience that is perfectly right for its time and for the Panteão Nacional architecture and atmosphere. A majestic sonic ecosystem.. Eyal Hareuveni (The Free Jazz Collective)

Dat Lissabon meer is dan een bruisend centrum voor avontuurlijke jazz en vrije improvisatie, wordt met de regelmaat van de klok benadrukt door een label als Creative Sources (opgericht door violist Ernesto Rodrigues), waar voortdurend albums verschijnen die het niet zo nauw nemen met labels en vaker wel dan niet belanden in een stilistisch niemandsland. Een erg sterk voorbeeld van zo’n album buiten categorie is de nieuwe solorelease van gitarist Abdul Moimême.
Moimême (°1959) is zo een van die Portugese muzikanten die al even meedeint op die golf van vernieuwende geluiden. Hij leerde als kind al gitaar, woonde in de Verenigde Staten, Ierland en Spanje, om uiteindelijk, en na studies architectuur, terug in Lissabon te belanden. Daar is hij intensief deel gaan uitmaken van de creatieve muziekscene, zowel met soloprojecten als binnen grotere ensembles zoals ikb en het Variable Geometry Orchestra, die eigenlijk vaste huisbands van Creative Sources zijn. Na Nekhephthu (2009) en Mekhaanu (2013) laat hij nog eens solo van zich horen met Exosphere.
Het album bevat een concert dat in 2015 werd opgenomen in het 17de eeuwse Nationaal Pantheon, gelegen in een uithoek van volksbuurt Alfama en op een steenworp van de dokken naast de monding van de Taag. Het was een onderdeel van een concertreeks onder de noemer ‘Escuta Profunda’ (een verwijzing naar de deep listening theorieën van componiste Pauline Oliveros), en snel wordt duidelijk waarom. Moimême hangt immers uit in de zone tussen vrije improvisatie, abstract klankexperiment en de akoesmatische traditie van Pierre Henry & co. De veertig minuten durende performance werd uitgevoerd met twee zelfgebouwde gitaren, een voorversterker, EBow, gyroscoop, muziekdoosjes en allerhande objecten.
Dat volstaat op zich al voor een uitvoering die de luisteraar potentieel op de proef stelt, maar dan komt er nog eens bij dat de locatie van immens belang was. De ruimte in het Pantheon beschikt immers over een nagalm van twintig seconden, wat een enorme impact heeft op wat er gebeurt. Het vergt een grote concentratie van de uitvoerder, omdat die verplicht wordt om te reageren of, misschien nog beter, te anticiperen op wat er zal gebeuren, hoe iets gaat klinken. Een geluid dat je nu produceert, heeft een bepaalde, eindige levensduur, kan van zich laten horen als je alweer opgeschoven bent naar een volgend idee.
Het is, kortom, zo goed mogelijk inspelen op de akoestische eigenschappen en valkuilen van een immense luxe-galmbak. Moimême laat horen dat het ook kan leiden tot een luisterervaring die uitgevoerd wordt met een ijzeren discipline en de luisteraar en passant ook nog eens aanzet tot reflectie over wat hij/zij hoort. Je gaat je immers de vraag stellen wat muziek is, en wat klank, en of het eigenlijk wel zo belangrijk is om precies te weten wat er aan de hand is. Voor wie er toen aanwezig was, moet Moimêmes vaardigheid tastbaarder geweest zijn. Wie het zilveren schuifje beluistert, heeft minder houvast, maar krijgt – ondanks de vragen die de muziek oproept – eigenlijk wel meer autonomie om de geluiden te interpreteren, een plaats te geven.
Doorheen die veertig minuten word je deelgenoot van een constructie en reeks van frequenties, resonanties, lagen, ideeën en klankeigenschappen. Van het schurende metaal (dat je denkt te horen en dat de link legt met de nabijgelegen dokken) tot uitschieters die herinneren aan trombones, fluiten of trompetten; het is een komen en gaan van mogelijkheden. Moimême hanteert een strijkstok, schudt met dunne staalplaten, wrijft en roteert, en het resultaat zijn zingende golven, het gezeur van wat op een shruti box lijkt, sissende en sudderende schuifklanken, startende en opstijgende machines, brommende ruis en plotse ploffen die inslaan als sonische kruisraketten. Het is een onderzoek naar het ontstaan, de levensduur, de combinatiemogelijkheden én de ontbinding van klankeigenschappen, die Moimême eigenlijk modelleert met de behendigheid van een kleibeeldhouwer, met geluidsgolven, feedback en galm als weinig kneedbare materie.
Idealiter was je aanwezig bij de live performance, die 25ste oktober van 2015, in dit eeuwenoude monument en laatste rustplaats, waar je je respect kan betuigen aan o.m. dichter João de Deus, zangeres Amália Rodrigues en voetballer Eusebio, en die Stuart Broomer in zijn liner notes bij het album zo mooi omschreef als “(…) a monument to its own sonic deconstruction, a place so resonant that everything becomes a metaphor for itself”. Er hangt voortdurend een statige, gewijde sfeer, die ook z’n sporen nalaat op deze release, een open, bezwerende, suggestieve en zinderende performance die nog maar eens de veelzijdigheid en open blik van Moimême en bij uitbreiding ook de lokale muziekscene in de kijker zet. Guy Peters (enola.be)